DS. COETZEE BOEK

Hierdie boek is kerk historiografies van aard en is daarop gemik om in besonder die ontstaansdatum van die Gereformeerde Kerk Potchefstroom vas te stel. Die rede hiervoor is dat twee datums in hierdie verband aanvaar word: 1859 en 1863. Uit die primêre bronne, wat teologies-krities ondervra is, is tot die gevolgtrekking gekom dat 1859 in hierdie verband aanvaar moet word. Met die navorsing het dit duidelik geword dat die bepaling van die ontstaansdatum van die Gereformeerde Kerk Potchefstroom, onlosmaaklik verweef is met die ontstaan van die Gereformeerde Kerke Rustenburg, Pretoria en Zoutpansberg in 1859 en die ontstaan van die Gereformeerde Kerke Waterberg en Lydenburg in 1861.

Primêre bronne wat aan die orde kom is notules van die Rustenburg vergaderings 10-14 Februarie 1859 (Bylaag C), die notules van die tweede en derde Algemene Kerkvergaderings op 16 April en 29 Julie 1859, die notules van die vierde, vyfde en sesde Algemene Kerkvergaderings 21 November 1859 tot 21 September 1861. Verder kom die Sinodes van 1862 en 1863 aan die beurt. Daarna word een van die belangrikste kerkregtelike dokumente, naamlik die Kerkorde van 1859 (Bylaag A) ondersoek.Wat hiermee saamhang, naamlik die gangbare kerkbegrip, kom in die volgende hoofstuk onder die loep, met die laaste hoofstuk as die finale gevolgtrekking.

Die meriete van die ondersoek lê egter nie net in die vasstel van ‘n kerkhistoriese datum nie. Die metode (teologies-krities) wat aangelê is het alle kerklike polemiek en apologetiek vermy. Sodoende is daar ‘n nuwe en oorspronklike perspektief vir ‘n sinvoller omgang met en begrip van die vroeë geskiedenis (1859-1863) van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika beredeneer. Deur die kerk van Christus as uitgangspunt te neem in die verstaan van die bronne, en dit in die lig van die Woord en gereformeerde belydenis te beoordeel, kom die verhaal tot sy reg binne die katolisiteit van die kerk.

Resensies

Vir baie lank het die Afrikaanse kerkgeskiedskrywing die uiteenloop van die historiese Kaaps-Hollandse kerk teen die helfte van die 19de eeu vanuit oorwegings beskryf wat die eie kerk moes handhaaf of bekendstel. Dikwels het dit in die hand van polemiek gespeel, en is kenmerkende woorde soos ‘stig’ en ‘herstig’ gebruik. Ds. Peet Coetzee slaan ‘n ander weg in. Hy praat van die ‘ontstaan’ van die Gereformeerde Kerk Potchefstroom en bring dit wat destyds gebeur het in verband met die werk van ons Here Jesus Christus, wat vir Hom deur die eeue heen ‘n gemeente vergader, beskerm en onderhou. Die skrywer ploeg dus nuwe grond: hy verstaan die geskiedenis teologies en dui as gereformeerde teoloog en bedienaar van die Woord rigting aan om ons kerkgeskiedenis reg te vertolk. Eintlik maak hy ons oë oop vir die werk van Christus in die geskiedenis en sien ‘n mens iets van die algemeenheid van die kerk van Christus in hierdie boek.  Want net soos Hy daar langs die Mooirivier sy kerk bymekaar gemaak het, het Hy destyds ook tussen die huisies van die Twanas by Kuruman en die Sesothos by Morija dit ook gedoen. Aangrypend.

Prof. RM (Dolf) Britz
Universiteit van die Vrystaat

In 2009 het die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika sy 150-jarige bestaan gevier. Dit het gelei tot ‘n hernieude belangstelling in eie kerkgeskiedenis. Een uitvloeisel daarvan was die meestersgraadstudie van ds. Peet Coetzee, predikant van die Gereformeerde Kerk Potchefstroom – een van die oudste kerke in die kerkverband. Aangesien daar meningsverskil bestaan oor die presiese datum van die totstandkoming van hierdie kerk, het die skrywer op indringende wyse die primêre bronne gaan raadpleeg en talle daarvan uit die vergetelheid te voorskyn laat kom. Hierdie deeglike wetenskaplike werk is ook ‘n lafenis na ‘n lang droogte van soortgelyke studies in die GKSA. Die leser word teruggeneem na die dae rondom die totstandkoming van die GKSA, die kerkbegrip van die eerste predikant uit Nederland, ds. Dirk Postma, en die geskiedkundige vergaderings wat plaasgevind het. Die skrywer het deurentyd prinsipieel na die gebeure en optrede van persone gekyk en gee ‘n beeld van ‘n tyd waarin daar wêreldwyd woelinge was rondom die totstandkoming van sg. “vrye” kerke. Die skrywer het nie net die Gereformeerde Kerk Potchefstroom nie, maar ook die kerkverband ‘n guns met hierdie studie gedoen en dit word ook hartlik aanbeveel vir almal wat belangstel in Suid-Afrikaanse kerkgeskiedenis.

Prof. P.H. Fick
Teologiese Skool van die GKSA : Potchefstroom